Người đổi tính luôn, là người sống nô lệ tình cảm. Khi thân thể họ khỏe mạnh, đường đời họ không có gì cản trở, đầu óc họ không bận rộn, thì họ vui vẻ, hăng hái hoạt động và tin tưởng đặc biệt ở ngày mai. Nhưng họ ăn không tiêu, gặp tai họa, rắc rối về một vấn đề nào đó thì mặt họ nhăn lại, hoạt động của họ ngưng trệ, tâm hồn của họ chìm sâu trong biển thất vọng vô bờ bến.

  Sự thay đổi tính tình của họ diễn ra rõ rệt trong những câu chuyện hàng ngày.

  Chúng tôi có một người bạn, có thể tiêu biểu cho hạng người thay đổi tính như chong chóng. Nay là ngày anh rất lạc quan, cảm thấy đời mình như mùa hoa nở. Một người bạn đến thăm anh à? Người ấy có phước. Anh rước bạn với thái độ niềm nỡ, thân mật và xiết tay lịch sự vừa biểu lộ cảm tình nồng hậu của kẻ thâm giao. Mặt anh sáng rực với nét cười hớn hở. Anh lăng xăng chạy kiếm guốc để bạn thay giày. Anh mời bạn rửa mặt cho khỏe. Anh cho bồ đi mua mì, và trong khi chờ đợi món ăn thần tiên này, anh yêu cầu bạn uống bia và hút thuốc thơm. Đặc biệt nhất là anh tỏ ra rất lịch sự, rất chiều chuộng bạn mình trong câu chuyện. Anh hỏi đến đỗi bạn trả lời không kịp: " Bạn mạnh giỏi không? Thiệt lâu quá rồi tôi không được hân hạnh gặp bạn. Sao gia đình bạn bình yên hết chứ. Chị cũng mạnh chứ?

 Mấy cháu cũng chơi hết. Công việc làm của anh thế nào? Chắc đắc lực lắm. Lúc này anh đang thi hành việc chi? Có những trù định gì hay không..." Anh hỏi thiếu điều nín thở. Người bạn hỏi lại anh. Anh vui vẻ trả lời, và nói bằng một giọng tin tưởng ở ngày mai. Không làm gì kiếm đựơc trong đầu anh một ý tưởng bi quan, nên điều anh nói bao giờ cũng gây hy vọng. Anh cho ban biết công việc anh lúc này rất xuôi thuận. Gia đình anh đang sống hạnh phúc. Anh ăn ngủ rất ngon. Bạn anh than với anh một hai điều ngang trái trên trường tình. Anh giải quyết như bài toán cộng: Một với một là hai.

 Anh cho rằng cuộc đời chút ít gay gắt, vậy rồi đau khổ nào cũng trôi qua. Anh khuyên bạn mình hãy làm chủ trái tim và sống theo một lý tưởng cao thượng. Người bạn anh bảo rằng, gia đình mình nghèo quá, làm sao mình sống hạnh phúc được. Anh rùn vai cho rằng phi lý. Anh nói Nhan Hồi, Socrate nào có giàu như thạch sùng hay hơn gì bạn mình mà vẫn sống đời hạnh phúc hơn đế vương. Anh còn lôi cả triết lý ra dạy bạn nữa. Mì mua về, anh tía lia mời bạn ăn. Anh vừa rót rượu cho bạn, vừa yêu cầu bạn ở lại chơi với mình vài ngày. Người bạn thấy nỗi hân hoan của anh, thấy đời mình cũng vui lây và cho cuộc sống bè bạn là thứ ân huệ của trời cho, nên phải lo tận hưởng.

  Một tuần sau, chúng tôi đến thăm anh, thật là ngược hẳn lại. Anh tiếp chúng tôi ở ngoài hiên nhà, với dáng điệu của một người ghiền đến mấy kiếp. Mặt mũi anh tiều tụy. Mắt anh lim dim. Áo quần anh xốc xếch. Tay anh khoanh lại và anh buồn như mùa thu. Anh đưa tay bắt tay chúng tôi như một cái máy vô tri. Anh nói vài tiếng gì đó rồi câm như hến. Chúng tôi hỏi thăm anh điều này, điều nọ, anh trả lời như có thái độ muốn tống cổ chúng tôi đi cho rãnh. Có lẽ bao nhiêu ý tưởng bi quan của nhân loại đều tập trung vào đầu óc anh, giày vò tâm hồn anh, nên lời nói nào anh thốt ra đều nhuốm mùi tuyệt vọng. Anh thấy cuộc sống của mình đang tàn tạ. Gia đình đối với anh, đã thành địa ngục lạc nơi miền dương gian. Anh nói với chúng tôi rằng, hoạt động mà làm gì nữa, đời anh đang đi xuống. Vừa thốt ra câu tuyệt vọng, đầu anh ngả vào thanh cửa, tay bụm miệng ngáp dài vô tận. Chúng tôi bẽn lẽn. Một hồi đành giã từ anh ra về trong sầu tủi.

  Thưa bạn, dưới bóng mặt trời này, có biết mấy lố người dễ đổi tính tình như bạn của chúng tôi. Lúc thì họ vui hớn hở, lúc họ lại buồn hiu hiu, và câu chuyện của họ, tùy tính tình của họ, mà có màu sắc tin tưởng hay thất vọng. Bạn tưởng khi họ ưu sầu là vì họ gặp tai nạn gì nguy hiểm lắm chăng. Thường không có tai nạn gì đáng kể cả. Ống điếu họ nghẹt. Tô canh họ bị con gà mái nhảy bể. Họ ăn bánh xèo không tiêu. Đầu họ nhức. Đêm rồi họ đánh tứ sắc, mê cờ tướng họ mất ngủ. Bị một người bạn nói xấu. Gia đình có chút xào xáo. Một trong vào nguyên nhân này, làm cho mặt họ dài ra, nhăn lại, và coi cuộc đời buồn hơn nghĩa địa chiều mưa. Có khi hồi trưa họ buồn thảm.

 Chúng tôi đến thăm họ là bất hạnh. Xế bóng một chút, hay lối sáu, bảy giờ chiều, bạn gặp họ là bạn được họ nồng hậu tiếp đãi. Họ thay đổi tính như người ta trở bánh phồng. Đừng nói chi, thời gian mấy tiếng đồng hồ như vậy. Có khi trong một giờ nói chuyện với họ, bạn có thể thấy họ vui buồn bất ngờ. Bạn đem đến cho họ một tô hủ tiếu. Họ cười hắc hắc. Họ mời thuốc bạn lia lịa. Bạn chỉ trích họ à? Họ hơi buồn rồi. Họ bớt mời thuốc bạn rồi. Bạn muốn họ có bộ mặt tươi như hoa không? thì bạn hãy khen họ đi. Bạn bàn về nhũng thắng lợi của họ trong cuộc đấu tranh nào đó. Bạn chỉ cho họ cách tiêu trừ người thọc gậy bánh xe trong công việc của họ, và quả quyết với họ rằng, sau cùng họ sẽ thành công. Chắc chắn họ sẽ vui cười lại với bạn, mời thuốc bạn liền và không bao giờ chịu để bạn r a về.

  Thưa bạn! Không biết trong cuộc đời dĩ vãng của bạn, có lúc nào bạn hay thay đổi tính như thứ người "chong chóng" ấy không. Chúng tôi hy vọng, bạn là người điềm đạm và bao giờ cũng làm chủ toàn bộ thần kinh và sinh hoạt tình cảm của mình. Bạn tin tưởng rằng, người hay thay đổi tính trong câu chuyện, thường gây ác cảm và mất uy tín. Thấy họ ưu sầu quá, ai thèm nói chuyện lâu với họ, ai thích giao du với họ. Người ta hãy giỡn với con chó vì chó vui chứ đâu thích mơn trớn chim ụt hay rắn hổ. Cả trong lúc họ vui mừng, người ta cũng không có thiện cảm với họ cho lắm. Tâm lí ấy có gì khó hiểu đâu. Khi quá lạc quan, người đổi tính không làm chủ được điệu bộ, nét mặt, lời nói, giọng cười của mình, nên con người của họ mất đi sự điềm đạm. Thế là bị người ta khinh. Kẻ nghe họ cũng thừa biết rằng niềm hoan lạc của họ cũng không có nền tảng vững chắc, nên sự tự tế của họ cũng không sâu sắc gì. Bây giờ họ tự tế, có thể chiều họ chỉ trích mình. Cho nên, dù ưu sầu, dù hoan lạc, người đổi tính đều gây ác cảm trong câu chuyện. Hay nhất là bạn tự chủ. Trong "Rèn nhân cách" và "Đức tự chủ, chìa khóa của thành công" Chúng tôi chỉ cho bạn nhiều bí quyết để tập cho mình có tính cách trầm tĩnh. Bạn hãy cố gắng thi hành để tránh tật thay đổi tính, nó làm cho con người bạn mất thể giá và làm cho thiên hạ coi mình như con nít.

  Trong xã hội, thứ người đổi tính nhiều như cát. Lúc giao tiếp với họ. Bạn cần tinh vi để lấy lòng họ. Lúc họ nhàm chán, ăn nói cộc lốc với bạn, xin bạn đừng chấp nhất. Bạn cứ để cho họ than thở, vì tâm hồn họ tràn những chua cay, và không biết tự chủ là gì. Lóng tai nghe hết tâm sự của họ là đã chiếm được phân nữa tâm hồn họ. Bạn tấn công thêm: an ủi họ. Bạn chỉ vạch cho họ thấy nỗi buồn của họ có những chỗ vô lí, chỉ tổn hại cho thể xác, tâm hồn, chớ không thay đổi hoàn cảnh. Bằng một giọng quả quyết và luận lí, bạn nhấn mạnh cho họ thấy ngày mai của họ, rất có thể dệt bằng thành công, nếu họ quật cường, vui tươi, hăng hái sống, lạc quan hoạt động, cố gắng đắc nhân tâm để công việc của mình đắc lực hơn. Chúng tôi dám chắc, bạn sẽ được coi là người bạn quí báu và họ sẽ niềm nở tiếp đãi bạn.